Thời gian qua, TP.HCM đã làm tốt công tác này tại nhiều dự án, tạo sự đồng thuận cao của người dân, đảm bảo tiến độ và phát huy hiệu quả nguồn vốn đầu tư công.

Tuy nhiên hiện nay, tại một số dự án lớn, phức tạp như Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Khu đô thị Sing Việt, Đại học Quốc gia TP.HCM, Khu Công nghệ cao, Công viên Sài Gòn Safari… vẫn đang tồn tại nhiều vướng mắc. TP.HCM đã và đang nỗ lực triển khai các giải pháp để đảm bảo chính sách tái định cư cho người dân, tổ chức theo đúng quy định của pháp luật và thực tiễn phát triển của Thành phố.

Tại dự án Khu Công nghệ cao (Quận 9 cũ, nay là Thành phố Thủ Đức thuộc TP.HCM), thực hiện kết luận của Thanh tra Chính phủ về một số sai phạm trong quá trình triển khai dự án, UBND TP.HCM đã ban hành Thông báo số 01/TB-BCĐBT (ngày 29/1/2021) giao UBND Quận 9 khẩn trương thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bổ sung đối với hộ gia đình, cá nhân, tổ chức bị thu hồi phần diện tích 40,997ha nằm trong ranh giới quy hoạch dự án.

Hiện nay, dự án còn vướng mắc liên quan việc rà soát các trường hợp cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vượt hạn mức. Sở Tài nguyên và Môi trường đã báo cáo, trình UBND Thành phố xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ.

Đối với dự án Đại học Quốc gia TP.HCM, vừa qua, Ban Chỉ đạo bồi thường, hỗ trợ tái định cư TP.HCM đã đề nghị UBND quận Thủ Đức (nay là Thành phố Thủ Đức) khẩn trương thực hiện điều chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư đã được duyệt của dự án, làm cơ sở để triển khai nhanh công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất của dự án, đảm bảo tiến độ dự án và công tác giải ngân nguồn vốn.

Đáng chú ý, tại dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, đối với phần diện tích 4,39ha thuộc một phần Khu phố 1, phường Bình An, Quận 2 (nay là Thành phố Thủ Đức), thực hiện Thông báo 1483/TB-TTCP và Kết luận số 1037/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định số 1945/QĐ-UBND (ngày 4/6/2020) phê duyệt chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bổ sung. Hiện nay, UBND Quận 2 (nay là Thành phố Thủ Đức) và các cơ quan liên quan đang thực hiện chính sách này.

Đối với diện tích còn lại ngoài khu 4,39ha, Tổ công tác liên ngành TP.HCM đã có tờ trình liên quan đến 10 chính sách đề xuất điều chỉnh bổ sung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã giao các sở, ngành liên quan nghiên cứu, làm rõ đề xuất 10 chính sách nói trên, trình UBND Thành phố để báo cáo Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM xem xét, quyết định.

Trong khi đó, tại dự án Công viên Thảo Cầm Viên mới huyện Củ Chi, thực hiện kết luận của Thanh tra Chính phủ, UBND TP.HCM đã giao UBND huyện Củ Chi chủ trì, phối hợp với Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Thảo Cầm Viên Sài Gòn (chủ đầu tư) điều chỉnh dự toán bồi thường hỗ trợ, tái định cư gồm tiền bồi thường, hỗ trợ cho 15 hộ dân chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ tạm cư, tiền tạm cư cho các hộ dân.

Trên cơ sở đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố đã ban hành Quyết định số 402/QĐ-STNMT-BTTĐC về điều chỉnh dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất xây dựng Công viên Thảo Cầm Viên mới. Cụ thể, số tiền điều chỉnh chênh lệch tăng thêm 100 tỷ đồng gồm 75,6 tỷ đồng tiền tạm cư, số còn lại là tiền bồi thường cho 15 hộ dân. Hiện nay, UBND huyện Củ Chi đang thực hiện thủ tục giải ngân và chi trả tiền cho các hộ dân.

Một dự án “treo” nổi tiếng khác là Khu đô thị Sing Việt, huyện Bình Chánh. Hiện nay, dự án còn 128 hộ đang được cơ quan chức năng thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã đề nghị UBND huyện Bình Chánh xác định nguồn gốc sử dụng đất để lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân. Tuy nhiên đến nay, chủ đầu tư dự án là Công ty trách nhiệm hữu hạn đô thị Sing - Việt vẫn chưa chi trả tiền đền bù cho 128 hộ dân. Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố đã báo cáo UBND TP.HCM để làm việc với chủ đầu tư có biện pháp xử lý đối với phần lãi phát sinh, chậm chi trả.

Trước đó, TTXVN từng có các bài phản ánh bất cập, vướng mắc tại các dự án nói trên, trong đó, có vấn đề tái định cư, đền bù, giải phóng mặt bằng. Cụ thể, dự án Đại học Quốc gia TP.HCM (quỹ đất 80,8ha tại phường Phú Hữu, Quận 9, nay là Thành phố Thủ Đức) có tổng mức đầu tư được phê duyệt là 1.263 tỷ đồng, mục tiêu là xây dựng nhà ở cho cán bộ, giảng viên Đại học quốc gia TP.HCM. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai dự án, đã có nhiều hợp đồng được ký kết không đúng đối tượng, có hiện tượng đầu cơ, mua đi bán lại để trục lợi. Cùng với đó, việc tách 15ha để làm dự án độc lập, trong khi quy hoạch 1/500 chưa được phê duyệt thì doanh nghiệp đã rao bán đất nền, hưởng chênh lệch 11 tỷ đồng. 

Dự án Công viên Thảo Cầm Viên mới huyện Củ Chi nhằm xây dựng công viên du lịch sinh thái có tầm cỡ quốc gia và khu vực Đông Nam Á, là nơi trưng bày, lưu giữ, nghiên cứu, bảo tồn, nhân giống các loài động vật quý hiếm của thế giới và Việt Nam. Dự án có 705 hộ có đất bị thiệt hại do giải phóng mặt bằng.

Trong quá trình triển khai dự án đã phát sinh một số hạn chế, vi phạm đã được Thanh tra Chính phủ kết luận như việc áp giá đền bù, bồi thường, hỗ trợ chưa thống nhất, không đúng đối tượng, việc quản lý sử dụng đất đã bồi thường, giải phóng mặt bằng chưa chặt chẽ, để người dân tái chiếm dụng. Khu tái định cư chưa được xây dựng để di dời người dân…

Tại huyện Bình Chánh, dự án Khu đô thị Sing Việt toạ lạc tại đường Trần Văn Giàu, xã Lê Minh Xuân (quy mô 331ha, tổng vốn đầu tư 1.939 tỷ đồng) nằm xây dựng khu liên hợp thể thao gồm sân golf, trường đua ngựa, đua xe môtô, khu du lịch thương mại, khách sạn, biệt thự, công viên giải trí... Quá trình triển khai dự án đã có sự chưa thống nhất trong việc xác định và áp đơn giá đất để đền bù, bồi thường, mức giá không phù hợp với giá thị trường. Đến nay, việc giải phóng mặt bằng chưa hoàn tất, khu tái định cư vẫn chưa được xây dựng.

Đối với dự án Khu Công nghệ cao (Quận 9 cũ, nay là Thành phố Thủ Đức), tổng số hộ bị ảnh hưởng là 3.113 hộ. Dự án có quy mô sử dụng đất lên tới 913ha. Thanh tra Chính phủ kết luận, TP.HCM đã tổ chức 3 lần thu hồi đất và tăng diện tích thu hồi từ 804ha lên 913ha, đồng thời, giao UBND Quận 9 thu hồi thêm 149ha đất nằm ngoài ranh giới Khu Công nghệ cao (khu 913ha) để lập 9 dự án. Cùng với đó là sai phạm về chuyển nhượng khu đất, điều chuyển căn hộ tái định cư, thay đổi quy hoạch số lượng lô đất, gây thất thoát cho ngân sách thành phố…